Popis stanovništva, domaćinstava i stanova predstavlja organizovano prikupljanje podataka o stanovništvu jedne zemlje i najvažniji statistički izvor pojedinačnih statističkih podataka.
Popis je, takođe, najskuplje, najkompleksnije i najpopularnije statističko istraživanje koje se sprovodi u skoro svim zemljama sveta.
Pored osnovog pitanja „Koliko nas je?“, popisom se obezbeđuje odgovor na pitanje „Ko smo?“, u relacijama starosti, pola, obrazovanja, aktivnosti, zanimanja i ostalih obeležja, kao i odgovor na pitanje „Gde i kako živimo?“, u svetlu informacija o vrsti stana, opremljenosti stana osnovnim instalacijama vode, struje itd. Odgovori na ova pitanja daju numerički okvir populacije, što je osnov efikasnog planiranja, razvoja ekonomske, socijalne, populacione, agrarne i druge politike, ali i administrativnih aktivnosti i naučnog istraživanja.
Sprovođenje popisa
Sprovođenje popisa stanovništva, domaćinstava i stanova podeljeno je u šest faza:
1. Pripreme za sprovođenje popisa;
2. Popisivanje;
3. Obrada podataka;
4. Formiranje baze podataka;
5. Diseminacija podataka, i
6. Analiza rezultata popisa.
Navedene faze rada baziraju se na iskustvima iz prethodnih popisa, s tim što Popis 2011. podrazumeva njihovo unapređenje u odnosu na prethodni.
Popis stanovništva, domaćinstava i stanova sprovoden je na osnovu Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 2011. godini („Službeni glasnik RS“, br. 104/09 i 24/11).
Zakon o Popisu stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. godine.
Zakon o izmenama Zakona o Popisu stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. godine.
Podaci prikupljeni u Popisu 2011. koristiće se isključivo u statističke svrhe.
Popisivači, instruktori, kontrolori i druga lica koja vrše poslove u vezi s Popisom dužna su da strogo vode računa o tačnosti upisa, odnosno o tačnoj obradi podataka koje su dali davaoci podataka i da čuvaju kao tajnu sve podatke prikupljene od popisanih lica.
Prema članu 30 Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. godine, novčanom kaznom od 20.000 do 50.000 hiljada dinara kazniće se za prekršaj popisivači, instruktori ili kontrolori i druga lica koja vrše poslove u vezi s Popisom ako:
- blagovremeno i na propisan način ne obavljaju poslove Popisa;
- protivno volji lica obuhvaćenog Popisom zahtevaju da se to lice izjašnjava o nacionalnoj pripadnosti ili veroispovesti;
- postupe suprotno obavezi čuvanja tajne.
Sva lica koja su ovlašćena da učestvuju u sprovođenju Popisa stanovništva, kao i zaposleni u Republičkom zavodu za statistiku, dužna su da sve podatke prikupljene u Popisu čuvaju kao poverljive tokom i nakon završetka Popisa.
Podaci koji će se prikupiti u Popisu biće objavljeni ili pripremljeni za potrebe korisnika kao zbirni podaci, čime će se obezbediti zaštita identifikacionih podataka popisanih lica.
Popisni podaci biće zaštićeni od neovlašćenog davanja, korišćenja, kao i od gubitka, uništenja ili ispravljanja podataka.
Sprovođenje popisa na našem tlu ima veoma dugu tradiciju, koja se može pratiti još od davne 1834. godine, kada je na prostoru tadašnje Srbije izvršen prvi popis u savremenom smislu te reči. Od tog „popisa ljudstva“ pa do Prvog svetskog rata popisi su, u proseku, sprovođeni skoro na svakih pet godina, što svedoči o vrlo dinamičnom istorijskom razdoblju, koje je nametalo potrebu za čestim snimanjem promena teritorijalnog rasporeda i sastava stanovništva, kao i ekonomskih dobara, a naročito u oslobođenim krajevima. Stoga, podaci tih ranih popisa i danas imaju izuzetan istoriografski značaj.
U periodu između dva svetska rata izvršena su samo dva jugoslovenska popisa stanovništva, i to 1921. i 1931. godine, a popis planiran za 1941. godinu nije sproveden zbog izbijanja Drugog svetskog rata. Nakon rata, zbog potrebe da se u što kraćem roku prikupe podaci o štetama nastalim usled ratnih razaranja, kako bi podnošenje jugoslovenskih zahteva međunarodnim forumima za naknadu ratne štete počivalo na objektivnoj statističkoj dokumentaciji, 1948. godine izvršen je tzv. „skraćeni“ popis, a već 1953. i prvi kompletan posleratni popis stanovništva. Počev od Popisa 1961. godine, ponovo se, shodno preporukama UN, uspostavlja desetogodišnja periodika sprovođenja popisa stanovništva, tako da su popisi izvršeni 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
Poštujući međunarodne preporuke o periodici sprovođenja popisa, planirano je da se prvi popis u XXI veku sprovede aprila 2001. godine. Međutim, najpre su državni organi Crne Gore, a kasnije i Srbije doneli odluku da se popisivanje odloži za godinu dana. Neposredno pred novoutvrđeni termin održavanja popisa, u martu 2002. godine, Crna Gora ponovo odlaže njegovo sprovođenje, dok se u Republici Srbiji donosi odluka da se popis ipak sprovede u periodu od 1- 15. aprila 2002 godine, ali samo na teritoriji centralne Srbije i AP Vojvodine. Na teritoriji AP Kosovo i Metohija popis nije sproveden jer za to nisu postojali uslovi.
Značaj popisa ogleda se u tome što se njime obezbeđuju potpuni, kvalitetni, tačni i međunarodno uporedivi statistički podaci o stanovništvu, domaćinstvima i stanovima i omogućava uporedivost sa podacima iz ranijih popisa, u skladu sa potrebama korisnika iz zemlje i inostranstva.
Pored toga što popis predstavlja osnovni izvor podataka za male geografske oblasti (naselja, delova naselja), podaci koji se prikupe u popisu od velikog su značaja i za:
Podeli ovu stranu |
|
|
